صحبت از قطارهای فوق مدرن همواره از هیجان خاصی برخوردار است. نسل جدید قطارهای سرعتی جهان که لوکوموتیوهای آنان نیز ساختار فوق آیرودینامیکی دارند نشان دهنده آن است که در سراسر جهان به طراحی قطارهای مجهز به فناوری های پیشرفته توجه زیادی می شود.

شاید یک دلیل روشن برای توجه زیاد به این وسیله حمل و نقل، همه گیر بودن آن است. هر از گاهی خبرهای تازه ای از پیشرفت های صورت گرفته در فناوری ساخت و بهره برداری از قطارهای مدرن به گوش می رسد. یکی از تازه ترین ایده هایی که در این خصوص مطرح شده است به استفاده از جریان شدید هوای اطراف ریل های قطار در حال حرکت به عنوان منبعی پاک و ارزان قیمت یا شاید بهتر بگوییم رایگان برای تولید انرژی است.

تقریبا هر کسی که در نزدیکی ریل های راه آهن زندگی می کند به شما خواهد گفت که قطارهای تندرو که اتفاقا شمار آنها به سرعت در حال افزایش است در حین حرکت روی ریل جریان قابل توجهی از باد تولید می کنند.

شاید برای بسیاری از افراد این جریان هوا چیزی چندان عجیب و هیجان انگیزی نباشد اما برای طراحان صنعتی نظیرکوان جینگ و الساندرو لئونتی نباید از کنار کوچک ترین تحولاتی که می توان از آنها برای تولید انرژی استفاده کرد بی تفاوت عبور کرد. آنها برای این که ایده شان را به واقعیت تبدیل کنند به فکر نصب دستگاهی روی ریل قطار افتاده اند که همزمان با عبور قطار از روی ریل، جریان هوای تولید شده توربین موجود در این مجموعه را به گردش درآورده و در نتیجه الکتریسیته تولید کند.

این دستگاه که تحت عنوان T box شناخته می شود قابلیت نصب روی ریل راه آهن و خطوط ریلی مترو را نیز دارد و جدای از این دو مکان از پیش در نظر گرفته شده می توان از آن در سایر نقاطی که همواره منابع مستعد تولید انرژی به هدر می روند استفاده کرد.

البته این نخستین باری نیست که موضوع استفاده از جریان باد ناشی از حرکت وسایل نقلیه برای تولید انرژی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. از سال ها پیش ایده هایی درخصوص طراحی و نصب دستگاه هایی شبیه توربین در تونل ها و حاشیه اتوبان ها و بزرگراه ها مطرح شده است. در این ایده ها چنین تصور می شود که می توان از جریان قابل توجه هوایی که به وسیله حرکت سریع خودروها تولید می شود برای به حرکت درآوردن توربین ها و درنتیجه تولید برق به روشی کاملا پاک و اقتصادی استفاده کرد. با این حال عملا استفاده های کاربردی در این زمینه دیده نشده است و تنها چند نمونه محدود در کشورهایی نظیر ژاپن و آلمان به مرحله اجرا در آمده است، اما این برای نخستین بار است که ایده استفاده از بسته هایی حاوی توربین برای تولید برق از جریان شدید هوا در اطراف ریل های راه آهن و مترو مطرح می شود.

همچنین در گذشته که شاید نهایتا به چند سال پیش محدود شود ایده های خلاقانه ای نظیر پروژه جاده های خورشیدی و استفاده ترکیبی از نور خورشید و جریان باد برای تولید انرژی مطرح شده است. در این ایده ها تلاش می شود از طبیعت و فاکتورهای سازنده آن برای به حرکت در آوردن توربین ها و نهایتا تولید برق استفاده شود.

نکته: بشر در آینده با بحران کمبود انرژی روبه رو می شود از این رو ایده هایی همچون تولید برق از حرکت قطار را باید جدی گرفت

اما آنچه که در T box دیده می شود نشان دهنده یک تفاوت بزرگ با تمامی این ایده دارد. در T box تولید برق مبتنی بر منابع طبیعی انرژی موجود در طبیعت نیست بلکه در اینجا از نتیجه فعالیت سیستم های ارائه شده به دست بشر استفاده می شود. در نتیجه برخلاف زمانی که برای تولید برق از سلول های خورشیدی به تابش ممتد خورشید به صفحات خورشیدی نیاز داریم و ممکن است تا روزهای طولانی خبری از تابش خورشید نباشد، در ایده T box، تولید برق کاملا تحت کنترل قرار دارد.

این دو محقق و طراح چینی و ایتالیایی معتقدند که می توان تا ۱۵۰ دستگاه از T box ها را در هر کیلومتر از ریل راه آهن یا مترو نصب کرد. همزمان با عبور قطار از روی ریل، توربین های نصب شده در T box ها شروع به چرخش می کنند. این طراحان می گویند توربین هایی که به این روش به کار گرفته می شوند بر اساس مدل خاصی طراحی شده اند. این مدل به گونه ای است که در آن توربین را می توان در محفظه ای شبیه سیلندر جای داد. گذشته از این نیازی نیست تا تمامی مجموعه روی زمین قرار داشته باشد. در حقیقت بخش قابل توجهی از هر یک از T box ها در زیر زمین قرار گرفته و تنها قسمت فوقانی آن که از طریق جریان شدید هوا به داخل مجموعه راه پیدا می کند، بالاتر از سطح زمین قرار دارد. این توربین ها به گونه ای طراحی شده اند که حتی با کمترین جریان هوا نیز به چرخش در می آیند. به همین دلیل می توان به چرخش قابل توجه آنها در حین عبور قطار از روی ریل امیدوار بود. این خود به معنای تولید چشمگیر برق است. البته همچون بسیاری از ایده های خلاقانه ای که ارائه می شوند، این ایده نیز مشکلات خاص خـود را به همراه دارد که از جمله آنها می توان به تمیز و ایمن نگاه داشتن T box ها اشاره کرد.

این دستگاه ها در نقاطی به کار گرفته می شوند که همواره انبوهی از گرد و غبار محیط اطراف را احاطه کرده اند و به همین دلیل می توان متصور شد که با گذشت زمانی نه چندان طولانی بازده کاری آنها کاهش خواهد یافت. همچنین با عبور قطار از روی این دستگاه ها امکان ریزش رسوبات روی آنها وجود دارد و گذشته از تمامی این نگرانی ها باید سهمی را نیز برای افراد سودجویی در نظر گرفت که ممکن است به هر دلیلی این دستگاه ها را به سرقت ببرند. کارشناسان معتقدند این ایده جذابیت ها و کارکردهای منطقی خاص خود را دارد اما باید فـکـری نیز به حال نگرانی های مطرح شده کرد. نگاهی به آینده و چالش فراوان پیش روی بشر در زمینه تأمین انرژی نشان از آن دارد که باید به ایده های خلاقانه ای نظیر استفاده از جریان هوای تولید شده در اطراف ریل های راه آهن و مترو توجه ویژه ای داشت.